VipMajster.pl

VipMajster.pl > Biznes > Sukcesja w firmie. Zaplanowane dziedziczenie.

Sukcesja w firmie. Zaplanowane dziedziczenie.

Sukcesja przedsiębiorstwa to plan biznesowy, którym oczywiście nie należy zajmować się wyłącznie w podeszłym wieku lub w związku z perspektywą nieodległej śmierci nestora. Wówczas już zazwyczaj jest za późno, za drogo, nieskutecznie.

Plan sukcesji

Z punktu widzenia skuteczności planowania sukcesji istotne jest, aby zagadnienie to towarzyszyło przedsiębiorcy w procesie podejmowania wszystkich kluczowych decyzji związanych z bieżącym prowadzeniem biznesu. Istotne dla losów firmy decyzje
i działania powinny współgrać, a przynajmniej nie przeszkadzać w realizacji przyjętego możliwie wcześnie planu sukcesji. Wdrożenie kompleksowego planu sukcesji, co do zasady, powinno zostać przeprowadzone za życia twórcy biznesu, we współpracy z doradcami patrzącymi z boku i obiektywnie na te poczynania. Tylko wówczas mamy gwarancję powodzenia i pewność, że sukcesja nie będzie ograniczała się do wykorzystywania jednego instrumentu prawa spadkowego, czyli zwyczajowo do napisania testamentu. Skuteczne wcielenie w życie postanowień planu sukcesji często będzie wymagało reorganizacji biznesowej i prawnej prowadzonej działalności polegającej na dokonaniu niezbędnych zapisów testamentowych, darowizn, zmian postanowień umów spółek, przekształceń, połączeń lub podziałów spółek, itp. W przypadku przedsiębiorców „jednoosobowych” koniecznym punktem wyjścia realizacji planu sukcesji będzie najczęściej zmiana formy prawnej prowadzonej działalności z osobowej na kapitałową.

Proces zmiany

Realizacja planu sukcesji przedsiębiorstwa jest złożonym procesem zarówno od strony prawnej jak i ekonomicznej. Wiąże się z przewidywalnym (na szczęście) ryzykiem lub ograniczeniami. Już na etapie konstruowania planu brać należy pod uwagę skutki planowanych działań w kontekście przepisów podatkowych, ich konsekwencji na gruncie prawa pracy, ochrony konkurencji i konsumentów, przepisów branżowych w szczególności dotyczących działalności regulowanej, istniejących umów, bieżących relacji z kontrahentami i klientami. Im większy biznes tym więcej uwagi będzie wymagało opracowanie kompleksowego planu sukcesji. Zadanie to warto wtedy powierzyć profesjonalistom zapewniającym osiągnięcie zamierzonych celów w bezpieczny sposób. Plan sukcesji powinien w szczególności brać pod uwagę potrzeby majątkowe aktualnych i przyszłych właścicieli biznesu oraz osób nim zarządzających. Mowa tu zwłaszcza o kwestiach związanych z ograniczeniem odpowiedzialności za długi przedsiębiorstwa majątkiem osobistym oraz ograniczeniem ryzyka stricte biznesowego związanego z poszczególnymi obszarami działalności. Wybierając formę prawną dla prowadzonego biznesu, w kontekście sukcesji, nie można zapomnieć o rozwiązaniach optymalnie korzystnych z podatkowego punktu widzenia. Przykładowo występują różne podatkowe grupy spadkowe, płacące stawki podatku od 3 do 20 %. Różnica może być niebagatelna w przypadku znaczącego majątku osobistego lub firmowego.

Zarząd sukcesyjny

Opracowując plan sukcesji należy wziąć pod uwagę możliwości jakie daje nam polski porządek prawny. Nie tylko podstawowe przekształcenie formy działalności w spółkę prawa handlowego, ale także różnego rodzaju rozwiązania finansowe związane z rynkiem kapitałowym i ubezpieczeniowym. W aspekcie prawnym istotnym dla sukcesji w Polsce był dzień 25 listopada 2018 r. kiedy to weszła w życie ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Nowe prawo ma przede wszystkim umożliwić przetrwanie przedsięwzięć prowadzonych w formie działalności jednoosobowej w przypadku śmierci właściciela. W poprzednim stanie prawnym śmierć przedsiębiorcy wiązała się bowiem z paraliżem decyzyjnym w firmie, trudnościach w kontynuacji rozliczeń podatkowych, wygaśnięciem koncesji i zezwoleń administracyjnych udzielonych zmarłemu, wygaśnięciem umów o pracę i niektórych umów cywilnoprawnych, czy trudnościami w dostępie do rachunków bankowych. Nowa ustawa miała za zadanie rozwiązać te problemy poprzez wprowadzenie instytucji zarządcy sukcesyjnego i powiązanych z tym rozwiązań prawnych. Nie eliminuje to z pewnością całkowicie problemów dotyczących działalności firmy zmarłego, ale umożliwia następcom prawnym dalsze jej prowadzenie w trudnym okresie bezpośrednio po jego odejściu. Wydaje się jednak, że główną korzyścią związaną z uchwaleniem nowych przepisów jest zwrócenie uwagi wielu przedsiębiorcom na sam problem sukcesji przedsiębiorstwa. W okresie pierwszych 4 lat jej obowiązywania w CEiDG zarejestrowano 40 500 zarządców sukcesyjnych, z których 3 400 pełni już swoją funkcję w przedsiębiorstwie z powodu śmierci właściciela. Ustawa była konieczna, ale jest niewystarczająca dla pełnego procesu sukcesji. Ponadto nadal nie jest powszechna, a dla działalności jednoosobowej powinna być obowiązkiem ograniczającym ryzyko.

Fundacja rodzinna

Kolejna ważna data w polskim systemie sukcesyjnym to 22 maja 2023 roku od kiedy obowiązują przepisy o fundacji rodzinnej. Fundacja rodzinna to rozwiązanie dla przedsiębiorców, którzy myślą o rozwoju firmy w perspektywie kilku pokoleń. Fundacje rodzinne może też założyć każdy kto ma potrzebę ochrony swojego majątku i wcale nie musi być przedsiębiorcą. Warunek – posiadanie majątku o wartości minimum 100 tyś złotych. To sprawdzone rozwiązanie, które funkcjonuje w innych europejskich krajach. Polska dołącza do tego grona. Fundacja rodzinna pozwoli utrzymać i ochronić majątek firmy oraz umożliwi jego dalsze pomnażanie. Członkowie rodziny fundatora będą mogli korzystać z wypracowanych zysków, ale nie będą musieli angażować się osobiście w prowadzenie firmy. Będą mieć też pewność, że wypracowany przez lata kapitał jest efektywnie zarządzany i chroniony przed rozdrobnieniem.

Rafał Szcześniak – Ekspert doradztwa sukcesyjnego www.redbridge.pl